Over de “Hohe Messe”, door Arno van Wijk
De Hohe Messe is voor sommigen de heilige graal onder de koormuziek, voor anderen reden tot collectieve paniek en voor weer anderen een groot feest om te mogen uitvoeren.
De originele titel is onbekend. Ooit is aan dit stuk de titel Messe in h-moll toegekend (naar de toonsoort van het eerste deel), ook werd het wel de Große catholische Messe genoemd (Carl Philipp Emmanuel Bach), ook wel de sogenannte H-moll Messe. De benaming “hoge mis” is niet meer dan een 19e eeuwse, romantische toevoeging. In Bachs tijd was muziek maken een vak, een ambacht. Als je een tafel nodig had, ging je naar een meubelmaker, had je brood nodig, dan ging je naar de bakker en als je muziek nodig had, ging je naar componist. In de 19e eeuw werden muziek, literatuur, beeldende kunst verheven tot bijna goddelijke proporties, het beeld van “de kunstenaar” dat we tegenwoordig nog steeds hebben. In de 19e eeuw werd de muziek van Bach herontdekt en musici raakten onder de indruk van Bachs componeerkunst. Alles werd vergeleken met zijn muziek en, eerlijk is eerlijk, maar weinig muziek kon de vergelijking doorstaan.
Waarom hebben veel dirigenten en koorzangers zo’n ontzag voor de Hohe Messe? Ik heb geen idee. Toegegeven, het is geen gemakkelijk koorwerk en Bach geeft hier een demonstratie van zijn compositorisch kunnen. Maar doet hij dat in de Matthäus Passion, de Johannes Passion, het Magnificat, de Kunst der Fuge en al die andere werken ook niet? Voor mij is de Hohe Messe een fantastisch muziekwerk met veel hoogtepunten, maar laten we het stuk wel van haar mythische aureool ontdoen.
Zoals al gezegd, het is niet gemakkelijk en het stelt ons als koor voor veel uitdagingen, maar als ik zie hoe hard er gewerkt wordt met oefen-Cd’s en –bestanden, -websites e.d. (en blijf dat ook vooral doen!) én als we op de repetities met elkaar de schouders onder dit stuk zetten, dan heb ik er alle vertrouwen in dat we dit werk in november goed kunnen uitvoeren.
Voor de komende periode wens ik iedereen een goede zomer, als je op vakantie gaat: geniet ervan, doe voorzichtig en kom vooral gezond weer terug. Als je niet op vakantie gaat: geniet er óók van, doe ook voorzichtig en kom óók weer gezond terug!
-.-.-.-
Vertaling latijnse tekst “Hohe Messe”, J.S.Bach door Joke Smallegange
Concert november 2017
Kyrie (Chor)
Kyrie eleison
Heer, ontferm u
Christe (Sopr.I, II solo)
Christe eleison
Christus, ontferm u
Kyrie Chor
Kyrie eleison
Heer, ontferm u
Gloria
Gloria in exelsis Deo (Chor)
Ere zij God in den hoge
Et in terra pax (Chor)
Et in terra pax, hominibus bonae voluntatis
En vrede op aarde voor alle mensen van goede wil
Laudamus te (Sopr. I, II, solo)
Laudamus te, benedicimus te, adoramus te, glorificamus te
Wij loven u, wij prijzen u, wij aanbidden u, wij eren u.
Gratias agimus tibi (Chor)
Gratias agimus tibi, propter magnam gloriam tuam
Wij danken u voor uw grote glorie
Domine Deus (Sopr. I solo, Tenor solo)
Domine Deus, Rex celestis, Deus Pater omnipotens. Domine Deus, Fili unigenite, Jesu Christe altissime, Domine Deus, agnus Dei, Filius Patri
Heer God, hemelse Koning, God almachtige Vader, Heer, eniggeboren zoon Jezus Christus, allerhoogste, Heer God, lam Gods, zoon van de Vader
Qui tollis peccata mundi (Chor)
Qui tollis peccata mundi, miserere nobis Qui tollis peccata mundi, suscipe deprecationemn mostram
Die de zonden der wereld wegdraagt, wees ons genadig
Die de zonden der wereld wegdraagt, aanvaard ons gebed
Qui sedes ad dextram Patris (Alt solo)
Qui sedes ad dextram Patris, miserere nobis
Die zit aan de rechterhand van de Vader, wees ons genadig
Quoniam to solus sanctus (Bass solo)
Quoniam to solus sanctus, to solus Dominus, to solus altissimus Jesu Christe
Want u allen bent heilig, u alleen de Heer, u alleen de allerhoogste, Jezus Christus
Cum Sancto Spirito (Chor)
Cum Sancto Spirito in gloria Deis Patris, amen
Met de Heilige Geest, in de heerlijkheid van God de Vader, amen
Credo (Chor)
Credo in unum Deo
Ik geloof in één God
Patrem omnipotentem (Chor)
Patrem omnipotentem, factorem coeli et terrae, visibilium et invisibilium
De almachtige Vader, schepper van hemel en aarde, van al wat zichtbaar en onzichtbaar is.
Et in unum Dominum (Sopr. I solo, Alt solo)
Et in unum Dominum Jesum Christum, Filium Dei unigenitum et ex Patri natum ante omnia saecula.
Deum de Deo, lumen de lumine, Deum verum de Deo vero, genitum, non factum consubstantialem Patri, per quem omnia facta sunt.
Qui propter nos homines et propter nostram salutem descendit de coelis.
En in één Heer Jezus Christus, eniggeboren zoon van God, geboren uit de Vader vòòr alle eeuwen.
God uit God, licht uit licht, waarachtig God uit waarachtig God, geboren, niet geschapen, één in wezen met de Vader, door wie alles gemaakt is.
Die voor ons mensen en omwille van ons heil uit de hemel is neergedaald.
Et incarnatus est (Chor)
Et incarnatus est de Spirito Sancto ex Maria virgine, et homo factus est.
Die vlees geworden is door de Heilige Geest uit de maagd Maria, en mens is geworden.
Crucifixus (Chor)
Crucifixus etiam pro nobis sub Pontio Pilat, passus et sepultus est.
Hij is voor ons gekruisigd onder Pontius Pilatus, heeft geleden en is begraven.
Et resurrexit (Chor)
Et resurrexit terta die secundum scripturas et ascendit in coelum, sedet at dextram Dei Patris.
Et iterum venturis est cum gloria , judicare vivos et mortuos, cuius regni non erit finis
Op de derde dag is Hij opgestaan volgens de schriften, Hij is opgevaren naar de hemel, waar Hij zit aan de rechterhand van God de Vader
Hij zal in heerlijkheid weerkomen om te oordelen de levenden en de doden, en zijn rijk zal geen einde hebben
.
Et in Spiritum sanctum Dominum (Bass solo)
Et in Spiritum Sanctum Dominus et vivificantem, qui ex Patri Filioque procedit;qui cum Patri et Filio simul adoratur et glorificatur; qui locutus est per Prophetas.
Et unam sanctam catholicam et apostolicam ecclesiam
Ik geloof in de Heilige Geest, die Heer is en leven geeft, die voortkomt uit de Vader en de Zoon, die samen met de Vader en de Zoon aanbeden en verheerlijkt wordt; die gesproken heeft door de profeten.
Ik geloof in één heilige, algemene Christelijke kerk
Confiteor (Chor)
Confiteror uum baptisma in remissionem peccatorum
Ik belijd één doop tot vergeving van zonden
Et expecto (Chor)
Et expecto resurrectionem mortuorum
et vitam venturi saeculi,
amen
Ik verwacht de opstanding van de doden en het eeuwige leven,
amen
Sanctus
Sanctus, sanctus, sanctus Domine Deus Sabaoth.
Pleni sunt coeli et terra gloria tua
Heilig, heilig, heilig, Heer God der heerscharen.
Hemel en aarde zijn vol van uw glorie
Osanna (Chor)
Osanna in excelsis
Hosanna in den hoge
Benedictus (Tenor solo)
Benedictus, qui venit in nomine Domini
Gezegend Hij die komt in de naam van de Heer
Agnus Dei (Alt solo)
Agnus Dei, qui tollis peccata mundi,
miserere nobis
Lam Gods, dat de zonden der wereld wegneemt, wees ons genadig
Dona nobis pacem
Dona nobis pacem
Geef ons vrede
-.-.-.-
Hieronder een ‘Polkagedicht”, te zingen op polkamuziek 🙂
Bruiloftspolka
Stap terug,
stap vooruit,
daar komen bruidegom en bruid
Zwaai naar rechts,
zwaai linksom,
met bruid en bruidegom
Een lange stoet trekt ons voorbij
de gastenrij gaat zij aan zij
zij draaien, buigen, klappen in de handen,
zwieren met een rok of jassepanden
Dan vormt zich een grote kring
het bruiloftspaar er midden in
men zingt en roept van harte uit:
“Leve bruidegom en bruid!”
Stap terug,
stap vooruit,
daar gaan bruidegom en bruid
Zwaai naar rechts,
zwaai linksom,
voor bruid en bruidegom
Joke Smallegange
-.-.-.-.-
Wie is ……. Ronald Lutz?
‘Dit werk is het liefste wat ik doe. Schilderijen of beschilderde beelden weer mooi maken, kleine scheurtjes en gaatjes wegwerken, het doek schoonmaken waardoor de kleuren weer helder worden. Ja, heerlijk vind ik dat.’
Ronald heeft het niet van een vreemde: zijn vader was kunstschilder, vooral portretten maakte hij veel. Het huis van Ronald en zijn partner Paul, hangt er vol mee. Mooi, grof geschilderd werk. ‘Het was geen vetpot thuis. Natuurlijk, mijn vader schilderde veel in opdracht en verdiende zo zeker een inkomen, maar mijn moeder was kostwinner.’
Voor zijn werk kwam Ronald vanuit Amsterdam in Middelburg terecht. Leuke stad eigenlijk wel, dacht hij. Zijn werk in Middelburg deed hij twee jaar, hij hield daarom zijn huis in Amsterdam aan. Daarna kwam hij nog wel eens terug, voor milieuprojecten die hij deed op de Hogeschool Zeeland vanuit de Erasmusuniversiteit. Ook Paul voelde zich aangetrokken tot Middelburg, net als Amsterdamse vrienden die langskwamen. Waarom niet de overstap maken? In 1989 zetten ze die stap definitief: met hun vrienden kochten ze het huis tegenover het Provinciehuis in hartje stad. Ze wonen nog steeds in het huis dat ooit een winkel was. De plannen zijn er om die functie te herstellen door in dat gedeelte Ronald z’n atelier te maken.
Als bioloog en milieukundige vonden ze allebei snel werk in Zeeland, Ronald bij het ziekenhuis in Terneuzen om daar het milieubeleid op te zetten. Toen het kantoorwerk hem begon te benauwen, is hij gestopt: hij wilde buiten zijn, meer met z’n handen doen. Ronald, altijd al handig, begon een klusbedrijf. Dat draaide goed, vele jarenlang. Een opdracht voor het Zeeuws Museum als ‘art-handler’, bracht hem (weer) in aanraking met de kunst: werk uit het depot opknappen, of hij dat ook kon? Jazeker kon hij dat, en zo is hij zich steeds meer bezig gaan houden met het herstellen van kunstvoorwerpen. Hij volgt nu de restaurateursopleiding aan de kunstacademie in Antwerpen. Opdrachten heeft hij inmiddels in ruime mate. ‘Klanten die me van m’n klusbedrijf kennen, weten dat ik nauwkeurig kan werken. Zij brengen een schilderij dat ze van hun zolder opgediept hebben, helemaal vergeeld, en vragen of ik het schoon wil maken. En ja, dat wil ik graag doen.’
We lopen naar zijn atelier, nu nog achter in het huis. Op zijn werktafel staat een stilleven, van zijn vader. ‘Kijk, dat rood maak ik schoon. Je ziet het verschil. Je moet in dit werk niet te veel willen, wat ik als restaurateur doe, moet onderscheidbaar blijven en moet altijd gericht zijn op behoud van het kunstwerk.’
En het zingen? ‘Ja, geweldig! Ik kende Rachel en Bram Verkruysse, en zij haalden me over naar een repetitie te komen nadat ik bij een concert was geweest. Ik heb helemaal geen zangervaring maar ik vind het hartstikke leuk. En zo leerzaam! Een cadeautje dat ik hier mee mag doen.’
Dank je Ronald voor het inkijkje in jullie huis en in je werk.
Aly Breemhaar, juli 2017
-.-.-.-
Requiem van Jenkins
De 5 haiku’s van het laatste concert waren door mij vertaald in het Nederlands
Will Berg heeft ook met de tekst geëxperimenteer, en zij had nog andere oplossingen die goed te zingen zijn op de melodieën zoals we die moesten zingen.
Hierbij nog even de verschillende teksten onder elkaar.
Hana tomishi
Yuki wakinouzo
Motono mizu De sneeuw van gister
vallend als kersenbloesem
is opnieuw water
Kokoro kara
Yuki utsukushi ya
Nishi no kumo Diep vanuit mijn hart:
hoe mooi is het altijd weer,
sneeuw uit het Westen
Uit ‘t diepst van mijn hart:
hoe mooi zijn de wolken van
sneeuw uit het Westen.
Hitodama de
Yukuki sanjiya
Natsu no hara In mijn gedachten
zal ik weer gaan rondzwerven
in ‘t zomerse veld
In al mijn dromen
zwerf ik weer overal rond
in ‘t zomerse veld.
(de verbindingsboog moet hierbij een noot eerder beginnen zo dat de klank “oo” mooi uitgezongen wordt en “-mer-se veld” op de laatste drie noten komt.
Tsuki no mite
Ware wa konoyowo
Kashiku kana
Benedictus qui venit in nomine Domini, hosanna in excelsis
Daar ik de maan zag
verlaat ook ik dit leven
als gezegend mens
gezegend Hij die komt in de naam van God, hosanna in den hoge
Mame de iyo
Miwa nara washimo
Kusa no tsuyu
Agnus Dei, qui tollis peccata mundi,dona eis requiem
Dit is het afscheid,
ook ik zal, zoals alles,
als dauw verdampen
Lam Gods, dat de zonden der wereld wegdraagt, geeft hen de eeuwige rust
Het afscheid is daar,
zoals alles zal ook ik
verdampen als dauw.
-.-.-.-
Hannie Boeije vroeg mij om onderstaand “In Memoriam” op te nemen in de Notenkraker
Recente reacties